Coraz większą popularnością cieszą się ostatnio rejestry niewypłacalnych dłużników. W Polsce, działają trzy Biura Informacji Gospodarczej:
- BIG InfoMonitor – Biuro Informacji Kredytowej S.A. Związek Banków Polskich;
- Rejestr Dłużników ERIF – Kruk S.A.;
- Krajowy Rejestr Długów – Małgorzata Kaczmarski;
Procedura wpisu dłużnika do każdego z tych rejestrów wygląda odmiennie. Najbardziej znanym wydaje się jednak być Krajowy Rejestr Długów i to na nim skupimy się w przedmiotowym opracowaniu. Sama procedura wpisu przez, którą musi przejść Wierzyciel jest mało skomplikowana, zaś negatywne konsekwencje wpisu dla dłużników są duże. Co więcej do KRD można wpisać także wierzytelności przedawnione, wystarczy, że istnieją. Ponadto istotne jest także to, że wierzytelność nie musi zostać stwierdzona orzeczeniem sądu.
Co jednak w sytuacji, w której wpis do KRD jest dokonany niesłusznie? Jak się przed tym bronić? Jak wygląda sama procedura wpisu? Poniżej postaram się w sposób jasny, czytelny i zrozumiały przedstawić przesłanki wpisu do KRD oraz sposoby obrony przed niesłusznym wpisem.
Dotkliwe skutki wpisu dłużnika do KRD
Najbardziej dotkliwym niewątpliwie jest fakt, że rejestr ten jest rejestrem jawnym, a zatem, każdy ma do niego dostęp. Wyjątkiem jest sytuacja, w której dłużnikiem jest konsument, albowiem, aby sprawdzić konsumenta wymagane jest uzyskanie jego pisemnej zgody, w przypadku przedsiębiorców nie ma takiego wymogu. Może to spowodować zmniejszenie liczby kontrahentów. Kolejnym dotkliwym skutkiem jest to, że brak wpisu w KRD jest jedną z przesłanek udzielenia przez banki kredytów. W sytuacji zatem, kiedy widniejemy w KRD musimy liczyć się z tym, że banki odmówią nam udzielania kredytu czy pożyczki. Dokonanie wpisu do KRD, z uwagi na nieskomplikowaną procedurę oraz często pozytywny odzew ze strony Dłużnika jest zatem bardzo atrakcyjne dla Wierzyciela.
Co to takiego KRS i kto może wpisać do niego dłużnika
Na samym początku należy po krótce wyjaśnić czym tak właściwie jest Krajowy Rejestr Dłużników (KRD) i na jakiej podstawie działa. Krajowy Rejestr Dłużników działa w oparciu o ustawę z dnia 9 kwietnia 2010 r. o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych. Nadrzędnym celem KRD jest ochrona przedsiębiorców przed nierzetelnymi kontrahentami. Cel ten jest realizowany przez przekazywanie przez wierzyciela informacji na temat istniejącego zobowiązania pieniężnego dłużnika do KRD oraz ich dalsze ujawnianie osobom trzecim. KRD jest zatem niejako pośrednikiem pomiędzy przedsiębiorcami, którzy chcą sprawdzić swoich kontrahentów.
Sama procedura wpisu do KRD, choć na pierwszy rzut oka wydaje się skomplikowana, w rzeczywistości wcale taką nie jest. Istnieje kilka obowiązków, które muszą zostać spełnione, aby wierzyciel mógł dokonać wpisu do KRD. Aby usystematyzować, poniżej wskazujemy wszystkie obowiązki, jakie muszą zostać łącznie spełnione przez wierzyciela, aby mógł on dokonać wpisu w KRD (brak którejkolwiek z nich stanowi przeszkodę do wpisu w KRD):
| Wpis do KRD dłużnika będącego przedsiębiorcą | Wpis do KRD dłużnika będącego konsumentem |
| Wierzyciel, prowadzący jakąkolwiek działalność gospodarczą w dowolnej formie, musi podpisać umowę z KRD oraz opłacać abonament w wysokości zależnej od wybranego przez niego pakietu (ceny pakietów wahają się od ok. 150 zł do ok. 1.000 zł); | Wierzyciel, prowadzący jakąkolwiek działalność gospodarczą w dowolnej formie, musi podpisać umowę z KRD oraz opłacać abonament w wysokości zależnej od wybranego przez niego pakietu (ceny pakietów wahają się od ok. 150 zł do ok. 1.000 zł); |
| Zobowiązanie powstało w związku z określonym stosunkiem prawnym, w szczególności z tytułu umowy związanej z wykonywaniem działalności gospodarczej; | Zobowiązanie powstało w związku z określonym stosunkiem prawnym, w szczególności z tytułu umowy o kredyt konsumencki lub z umów o przewóz osób lub bagażu w komunikacji masowej , dostarczanie energii elektrycznej, gazu i oleju opałowego, energii elektrycznej dostarczanie wody i odprowadzanie ścieków czy wywóz nieczystości; |
| Łączna kwota wymagalnych zobowiązań dłużnika musi wynosi minimum 500 zł i być wymagalna od co najmniej 60 dni; | Łączna kwota wymagalnych zobowiązań dłużnika musi wynosi minimum 200 zł i być wymagalna od co najmniej 60 dni; |
| Wierzyciel skierował do dłużnika listem poleconym lub doręczył mu osobiście wezwanie do zapłaty zawierające ostrzeżenie o zamiarze przekazania danych do biura, z podaniem firmy i adresu siedziby tego biura i od dnia wysłania wezwania lub odebrania go osobiście przez dłużnika minął już co najmniej jeden miesiąc; | Wierzyciel skierował do dłużnika listem poleconym lub doręczył mu osobiście wezwanie do zapłaty zawierające ostrzeżenie o zamiarze przekazania danych do biura, z podaniem firmy i adresu siedziby tego biura i od dnia wysłania wezwania lub odebrania go osobiście przez dłużnika minął już co najmniej jeden miesiąc; |
Kolejnymi obowiązkami, które muszą zostać spełnione przez wierzyciela są: wykazanie istnienia wierzytelności (wymagalność roszczenia lub tytuł wykonawczy) oraz poinformowanie KRD o dokonaniu spłaty przez dłużnika.
O ile z czterema pierwszymi obowiązkami nie ma problemu, bo muszą zostać spełnione, o tyle z dwoma pozostałymi jest już znacznie gorzej. Nie każdy wierzyciel faktycznie dokładnie wykazuje istnienie wierzytelności, a nadto nie zawsze wierzyciele informują KRD o spłacie wierzytelności przez dłużników, pomimo tego, ze mają obowiązek niezwłocznie, a nie później niż w terminie 14 dni od powzięcia informacji o spłacie długu, albo o jego nieistnieniu, do wystąpienia do KRD z żądaniem usunięcia informacji o tym zobowiązaniu i dłużniku
Jak się bronić przed niesłusznym wpisem do KRD
Co zatem w sytuacji, w której wierzytelność wpisana do KRD nie istnieje albo jest sporna, a wierzyciel odmawia wykreślenia dłużników z KRD? Sposobów jest kilka, jednakże nie wszystkie są proste i bezproblemowe.
Przede wszystkim należy wskazać, że zmienić lub usunąć wpis w KRD może co do zasady jedynie wierzyciel. Dłużnik, w sytuacji, w której nie zgadza się z dokonanym wpisem powinien zażądać od wierzyciela przekazania do KRD prawidłowych informacji, bądź usunięcia fałszywych. Niezastosowanie się do tego żądania może spowodować bolesne finansowo skutki dla niedbałego wierzyciela. Dłużnik ma bowiem szereg możliwości dochodzenia naprawy wyrządzonej mu szkody, gdzie do tych najważniejszych należy zaliczyć naprawienie szkody na podstawie odpowiedzialności deliktowej czy też wysunięcie względem wierzyciela roszczenia o zadośćuczynienie za doznaną krzywdę z tytułu naruszenia dobra osobistego dłużnika (np. dobrego imienia).
Jeżeli jednak wierzyciel odmówi wykreślenia wpisu lub jego zmiany, KRD ma także możliwość usunięcia takiego wpisu z urzędu, jeżeli dłużnik przedstawi dokumenty stwierdzające w sposób jednoznaczny nieistnienie zobowiązania np. poprzez okazanie orzeczenia sądu.
W takiej sytuacji dłużnikowi pozostaje zatem jedynie dochodzenie swoich praw na drodze postępowania sądowego. Sposobów dochodzenia swoich uprawnienie jest kilka.
Pierwszym sposobem jest skierowanie do sądu powództwa o ustalenie nieistnienia zobowiązania. Powództwo to kieruje się do Sądu wg miejsca zamieszkania pozwanego. W pozwie należy wskazać wszelkie okoliczności oraz dowody na potwierdzenie swoich twierdzeń o nieistnieniu zobowiązaniu bądź o istnieniu zobowiązania w innym kształcie. Po wygranej sprawie, w sytuacji, w której gdy między dłużnikiem, a wierzycielem istniały wiążące ich zobowiązania, a w następstwie działań tego drugiego, dłużnik poniósł szkodę majątkową, ma wówczas prawo do pociągnięcia wierzyciela do odpowiedzialności kontraktowej na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego. Jednocześnie wyrok sądu stwierdzający nieistnienie zobowiązania jest podstawą do wykreślenia dłużnika z rejestru przez sam KRD. Natomiast w przypadku braku zobowiązań dłużnik, o ile wyrządzono mu szkodę, ma możliwość dochodzenia jej naprawy na podstawie odpowiedzialności deliktowej. Kodeks cywilny umożliwia także wysunięcie względem wierzyciela roszczenia o zadośćuczynienie za doznaną krzywdę z tytułu naruszenia dobra osobistego dłużnika, na przykład nazwiska, czy dobrego imienia. W praktyce, w przypadku faktycznego naruszenia dobrego imienia dłużnika, sądu zasądzają na rzecz dłużników określone kwoty celem zadośćuczynią. Przykładem może być tutaj np. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie o sygn. akt I ACa 456/15, w którym to sąd zasądził na rzecz powoda (spółki niesłusznie wpisanie do KRD) kwotę 7.000 zł celem zadośćuczynienia.
Warto także zauważyć, że Wierzyciel, który umieścił nieprawdziwe informacje o dłużniku, nie zmienił ich w odpowiednim terminie lub nie usunął podlega odpowiedzialności karnej. Wskazane przestępstwo z zaniechania zagrożone jest karą grzywny do 30 tys zł.
Podsumowanie
Jak zatem widać czasami warto korzystać z usług KRD. Może to zmobilizować naszego dłużnika do zapłaty należnej nam kwoty i tym samym uniknąć długich procesów sądowych prowadzonych celem odzyskania należności. Może się także okazać, że wpis do KRD będzie dla dłużnika o wiele bardziej dotkliwy jak wystawiony przeciwko niemu tytuł wykonawczy. Sam tytuł wykonawczy nie będzie bowiem na przykład podstawą do odmowy udzielenia kredytu, ale już wpis do KRD często tak.
