Zasadą jest, że wniosek o wszczęcie egzekucji (art. 796 KPC) przerywa bieg przedawnienia, a skutku w postaci przerwania biegu przedawnienia nie niweczy nawet późniejsze umorzenie postępowania egzekucyjnego, chyba że nastąpiło ono na wniosek wierzyciela.
Umorzenie na wniosek = brak przerwy przedawnienia
Wniosek o wszczęcie egzekucji nie przerywa biegu przedawnienia, jeżeli komornik umorzył postępowanie egzekucyjne na wniosek wierzyciela, który w toku tej egzekucji dokonał przelewu egzekwowanej wierzytelności – taka jest teza wyroku Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 19 listopada 2014 r. (II CSK 196/14). Teza ta została także potwierdzona w doktrynie oraz uchwałą Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 19 lutego 2015 r. III CZP 103/14.
Jak wskazuje Sąd Najwyższy w pierwszym z orzeczeń:
Niestosowanie art. 192 pkt 3 KPC w postępowaniu egzekucyjnym (por. uchwała SN z dnia 5 marca 2009 r. III CZP 4/09, OSNC z 2010 r. Nr 1, poz. 2) oznacza zatem, że jeżeli w toku postępowania egzekucyjnego dojdzie do zawarcia umowy przelewu egzekwowanej wierzytelności to postępowanie egzekucyjne nie zmierza już do zaspokojenia wierzyciela, którego osobę wskazuje tytuł wykonawczy, na co trafnie zwrócił uwagę Sąd Okręgowy. Niemożność kontynuacji przez cesjonariusza toczącego się postępowania egzekucyjnego przedstawia się jako niewątpliwa, w tym postępowaniu wykluczone są bowiem przekształcenia podmiotowe, a następstwo prawne zaistniałe po wszczęciu egzekucji wymaga, z wyjątkami przewidzianymi w ustawie, nadania tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności w trybie art. 788 KPC. W związku z tym przyjmuje się, że nabywca wierzytelności, który przez umowę przelewu uzyskuje przecież jedynie prawo do wierzytelności objętej dotychczasowym tytułem wykonawczym, a nie uprawnienie do kontynuowania wszczętego wcześniej przez inny podmiot postępowania, powinien po uzyskaniu na swoją rzecz klauzuli wykonalności, wszcząć nowe postępowanie egzekucyjne. Dodać w tym miejscu można, że nabywca wierzytelności nie będący bankiem powinien uzyskać sądowy tytuł egzekucyjny, a następnie klauzulę wykonalności, nadanie bowiem bankowemu tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności na rzecz nabywcy wierzytelności nie będącemu bankiem nie jest dopuszczalne (por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 2 kwietnia 2004 r., III CZP 9/04, OSNC z 2005 r. Nr 6, poz. 98). Tak więc, z racji następstwa prawnego o którym mowa, prawo stwierdzone w tytule egzekucyjnym na rzecz dotychczasowego wierzyciela wygasa wskutek przejścia na inny podmiot, a tym samym wygasa uprawnienie do prowadzenia postępowania egzekucyjnego przez pierwotny podmiot. Konkludując stwierdzić zatem należy, że skutki jakie wiązały się z prowadzeniem postępowania egzekucyjnego odnoszą się do występujących w tym postępowaniu podmiotów i tytułu wykonawczego, na podstawie którego egzekucja była prowadzona.
Brak więc podstaw do twierdzenia, że skutek rozpoczęcia biegu przedawnienia na nowo po umorzeniu postępowania egzekucyjnego może odnosić się do sytuacji gdy uprawnionym do wszczęcia ponownej egzekucji jest już inny niż wymieniony w pierwotnym tytule wykonawczym wierzyciel.
Można też argumentować, że skoro w opisanej sytuacji wniosek o umorzenie postępowania egzekucyjnego oznacza rezygnację z poszukiwania ochrony, która już cedentowi, wobec zbycia wierzytelności, nie przysługuje, to uwzględnienie wniosku przez komornika, przez umorzenie postępowania egzekucyjnego, tworzy ostatecznie stan taki jaki w postępowaniu rozpoznawczym łączy się ze skutecznym cofnięciem pozwu (por. uchwałę SN z dnia 13 kwietnia 1988 r. III CZP 24/88, OSNC z 1989 r. Nr 9, poz. 138). Pozew skutecznie cofnięty nie wywołuje skutków prawnych jakie ustawa wiąże z jego wniesieniem (art. 203 § 2 KPC). Stosowanie w postępowaniu egzekucyjnym uregulowań kodeksu postępowania cywilnego obejmujących proces nie jest wyłączne (art. 13 § 2 KPC), czemu dał wyraz Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 10 października 2003 r., II CK 113/02 (OSP z 2004 r. Nr 11, poz. 141).
Z uzasadnienia Sądu Najwyższego wynika nawet, że wszczęcie postępowania egzekucyjnego przez jednego wierzyciela nie ma skutku przerwy biegu terminu przedawnienia dla kolejnego wierzyciela (postępowanie egzekucyjne dotyczy jedynie podmiotów biorących w nim udział).
Stanowisko w sprawie cofnięcia wniosku i skutków dla przerwy biegu przedawnienia potwierdzone został także uchwałą Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 19 lutego 2015 r. III CZP 103/14, który na zadane pytanie:
„Czy umorzenie postępowania egzekucyjnego na skutek cofnięcia wniosku przez wierzyciela pierwotnego po dokonaniu cesji wierzytelności oznacza, że znajduje zastosowanie art. 825 pkt 1 KPC w związku z art. 203 § 2 KPC oraz art. 13 § 2 KPC nie wywołując skutków w zakresie przerwy biegu przedawnienia, a przyczyny, którymi kierował się wierzyciel są irrelewantne dla oceny skutków umorzenia w zakresie prawa materialnego, czy też zgodnie z art. 124 KC po każdym przerwaniu biegu terminu przedawnienia i prawomocnym umorzeniu postępowania egzekucyjnego w trybie art. 825 pkt 1 KPC biegnie ono na nowo?”
odpowiedział:
Umorzenie postępowania egzekucyjnego na wniosek wierzyciela – banku, prowadzącego egzekucję na podstawie bankowego tytułu egzekucyjnego zaopatrzonego klauzulą wykonalności – niweczy skutki przerwy biegu przedawnienia spowodowane złożeniem wniosku o wszczęcie egzekucji.
Dobra wiadomość dla dłużników funduszy sekurytyzacyjnych
Brak skutku przerwy biegu przedawnienia jest korzystny szczególnie dla dłużników funduszy sekurytyzacyjnych oraz innych osób, których długi zostały sprzedane. W przypadku sprzedaży wierzytelności pierwotny dłużnik w większości przypadków umarza bowiem wszczęte uprzednio postępowanie egzekucyjne. Oznacza to, że w takim wypadku zastosowanie znajdzie zasada wskazana na wstępie, a zatem bieg terminu przedawnienia będzie trzeba liczyć od ostatniej przerwy z pominięciem wniosku o wszczęcie postępowania egzekucyjnego.
Może się zatem okazać, że w danym wypadku roszczenie będzie już przedawnione i będzie można skutecznie podnieść ten zarzut w trakcie postępowania sądowego.
