Pozew za klauzule niedozwolone w pigułce

Jednym z elementów systemu kontroli chroniącym konsumentów przed klauzulami abuzywnymi jest kontrola abstrakcyjna. Procedura jej dokonywania regulują przepisy Kodeksu postępowania cywilnego (dalej jako Kpc). Zaznaczyć należy, że w odróżnieniu od kontroli incydentalnej jej przedmiotem mogą być wyłącznie postanowienia zawarte we wzorcach umów, co bezpośrednio wynika z art. 479³⁶ Kpc. Nadto podkreślić należy, że kontroli abstrakcyjnej podlegają jedynie wzorce wykorzystywane przez przedsiębiorców w obrocie konsumenckim.

Legitymacja do wszczęcia kontroli abstrakcyjnej

Kontrola abstrakcyjna postanowień wzorców umowy dokonywana jest w postępowaniu procesowym. Podstawą do jej zainicjowania jest powództwo wniesione przez uprawniony podmiot. Zaznaczyć jednakowoż należy, iż krąg podmiotów legitymowanych do złożenia w sądzie takiego pozwu został przez ustawodawcę określony niezwykle szeroko. Powództwo to może wytoczyć każdy konsument, który według oferty pozwanego mógłby zawrzeć z nim umowę zawierającą niedozwolone postanowienia. Przy czym dla wytoczenia powództwa nie ma obowiązku wykazywania faktu zawarcia umowy z danym przedsiębiorcom przy wykorzystaniu wzorca zawierającego kwestionowane postanowienie. Powództwo o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone może wytoczyć także organizacja pozarządowa, do której zadań statutowych należy ochrona interesów konsumentów, powiatowy (miejski) rzecznik konsumentów, Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów oraz zagraniczna organizacja wpisana na listę organizacji uprawnionych w państwach Unii Europejskiej do wszczęcia postępowania o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone, opublikowaną w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich, jeżeli cel jej działania uzasadnia wystąpienie przez nią z takim żądaniem dotyczącym wzorców umów stosowanych w Polsce, zagrażających interesom konsumentów w państwie członkowskim, w którym organizacja ta ma swoją siedzibę.

Termin do wniesienia pozwów o klauzule niedozwolone

Z żądaniem uznania postanowienia wzorca umowy za niedozwolone można wystąpić również wtedy, gdy pozwany zaniechał jego stosowania, jeżeli od tego zaniechania nie minęło 6 miesięcy. Konsekwencją wniesienia powództwa przeciwko przedsiębiorcy po upływie wskazanych 6 miesięcy od daty zaniechania przez niego stosowania danego wzorca, skutkuje oddaleniem powództwa i tym samym przegraniem procesu. Co istotne, zaniechanie stosowania zaskarżonego postanowienia już po wytoczeniu powództwa, nie ma wpływu na bieg postępowania.

Właściwość Sądu w przypadku pozwu

Sądem wyłącznie właściwym do dokonywania kontroli abstrakcyjnej wzorców umownych jest Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (dalej SOKiK).

Opłaty za wniesienie pozwu

Strona wnosząca o uznanie postanowień umownych za niedozwolone nie ma obowiązku uiszczania kosztów sądowych, a co za tym idzie nie ponosi opłaty związanej  z wniesieniem takiego pozwu. Powyższe nie oznacza, iż wniesienie bezzasadnego powództwa nie rodzi żadnych negatywnych konsekwencji dla powoda. Ewentualna przegrana może się wiązać np. z koniecznością poniesienia kosztów zastępstwa procesowego pozwanego przedsiębiorcy (obecnie minimalna stawka z tego tytułu wynosi 60 zł).

Obligatoryjne elementy pozwu

Jak już wspomniano wyżej, kontrolę abstrakcyjną inicjuje się wniesieniem pozwu. Pismo takie winno w swojej treści odpowiadać wymogom formalnym przewidzianym dla każdego pisma procesowego (art. 126-128 Kpc), a ponadto zawierać obligatoryjną treść pozwu określoną w art. 187 § 1 pkt 1 i 2 Kpc. Pozew wszczynający kontrolę abstrakcyjną winien koniecznie zawierać:

• oznaczenie sądu, do którego jest kierowany (w tym przypadku jedynym sądem właściwym jest SOKiK);
• imię i nazwisko lub nazwę stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników;
• oznaczenie miejsca zamieszkania lub siedziby i adresy stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników;
• numer PESEL lub NIP powoda będącego osobą fizyczną, a w sytuacji gdy powód nie jest osobą fizyczną, jego numer KRS (w przypadku jego braku – numer w innym właściwym rejestrze, ewidencji lub NIP);
• oznaczenie rodzaju pisma (pismo winno być właściwie zatytułowane);
• dokładnie określone żądanie (należy określić, jakie konkretnie postanowienie naszym zdaniem winno zostać uznane za niedozwolone przy jednoczesnym wskazaniu konkretnego wzorca umowy w jakim jest ono stosowane);
• osnowę wniosku lub oświadczenia oraz dowody na poparcie przytoczonych okoliczności;
• przytoczenie okoliczności faktycznych uzasadniających żądanie;
• podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika;
• wymienienie załączników.

Pozew należy złożyć w sądzie łącznie ze wskazanymi w nim załącznikami. Jeżeli wnoszący jest reprezentowany przez pełnomocnika, obligatoryjnie należy dołączyć pełnomocnictwo lub jego odpis. Do pozwu należy dołączyć również jego odpisy i odpisy załączników dla strony pozwanej, a ponadto, jeżeli w sądzie nie złożono załączników w oryginale, po jednym odpisie każdego załącznika do akt sądowych.

Fakultatywne elementy pozwu

Poza wyżej wskazanymi elementami pozew można, a niekiedy warto, uzupełnić o dodatkowe elementy, między innymi takie jak:

• wniosek o przeprowadzenie rozprawy również w razie nieobecności strony powodowej;
• wniosek o wezwanie na rozprawę wskazanych przez powoda świadków lub biegłych;
• wniosek o polecenie pozwanemu dostarczenia na rozprawę dokumentu będącego w jego posiadaniu, a potrzebnego do przeprowadzenia dowodu (np. egzemplarza aktualnie stosowanego w relacjach z konsumentami wzorca umowy)
• numer PESEL, KRS lub NIP pozwanego przedsiębiorcy (zgodnie z art. 208¹ Kpc, sąd z urzędu ustala numer PESEL pozwanego będącego osobą fizyczną lub numer KRS, a w przypadku jego braku – numer w innym właściwym rejestrze, ewidencji lub NIP pozwanego niebędącego osobą fizyczną, należy jednak podkreślić, iż podanie stosownego numeru ewidencyjnego już w pozwie może przyspieszyć rozpoznanie sprawy).